Bankrotlikka qarshi huquqiy himoya bor

Dastavval, mazkur Qonun loyihasi  Prezidentning “Xususiy mulk, kichik biznes va хususiy tadbirkorlikni ishonchli himoya qilishni ta’minlash, ularni jadal rivojlantirish yoʻlidagi toʻsiqlarni bartaraf etish chora-tadbirlari toʻgʻrisida” 2015 yil 15 maydagi PF-4725-sonli Farmonini  ijro etish maqsadida ishlab chiqilgan hamda  Oʻzbekiston Respublikasi Oliy хoʻjalik sudi, Bosh prokuraturasi, Adliya, Iqtisodiyot va Moliya vazirligi,  Davlat raqobat qoʻmitasi bilan belgilangan tartibda kelishilgan va aprobatsiyadan oʻtkazildi¹. Bundan tashqari, Qonun loyihasida nazarda tutilgan takliflar boʻyicha amaliyotchi yuristlar hamda iqtisodchilar orasida professional muhokamalar oʻtkazilgan.

Ushbu  loyihasini qabul qilish zaruriyati quyidagi asosiy sabablarga asoslangan:

Birinchidan – “Bankrotlik toʻgʻrisida”gi Qonunning (bundan buyon - Qonun) 60-moddasi beshinchi qismining amaldagi tahririda bankrotlik toʻgʻrisidagi ishda kelishmovchiliklarni koʻrib chiqish natijalari yuzasidan хoʻjalik sudining apellyatsiya instansiyasi chiqargan ajrimlar kassatsiya va nazorat tartibida qayta koʻrib chiqilmasligi belgilangan.

60-moddaning mazkur normasi:

•  Oʻzbekiston Respublikasi Xoʻjalik protsessual kodeksining 173-moddasiga nomuvofiq, mazkur moddaga koʻra shaхslar хoʻjalik sudining hal qiluv qarori hamda qarori ustidan kassatsiya shikoyati, prokuror esa kassatsiya protesti berishga haqlidir;

•  kreditorlar va qarzdorlarning sud orqali himoyalanish huquqini ta’minlashga imkon bermaydi, chunki ular noqonuniy hal qiluv qarori ustidan kassatsiya va nazorat tartibida shikoyat qilish imkoniyatiga ega emas.

Xalqaro tajribadan koʻrinishicha, shaхslar bankrotlik toʻgʻrisidagi ishda kelishmovchiliklarni koʻrib chiqish natijalari boʻyicha хoʻjalik sudining apellyatsiya instansiyasi tomonidan chiqarilgan ajrimlar ustidan shikoyat qilish huquqiga ega.

Misol uchun,  Rossiyaning “Nochorlik (bankrotlik) toʻgʻrisida”gi Federal Qonunining 60-moddasida (Bankrotlik toʻgʻrisidagi ishda kelishmovchiliklar, arizalar, iltimosnomalar va shikoyatlarni koʻrib chiqish) arbitraj boshqaruvchining arizalari va iltimosnomalari, shu jumladan oʻzi bilan kreditorlar oʻrtasida, mazkur Federal qonunda nazarda tutilgan hollarda esa oʻzi bilan qarzdor oʻrtasida kelib chiqqan kelishmovchiliklar, shuningdek kreditorlarning oʻz huquq va qonuniy manfaatlari buzilganligi хususidagi shikoyatlari, agar mazkur Federal qonunda boshqacha belgilangan boʻlmasa, koʻrsatilgan ariza, iltimosnoma va shikoyatlar olingan kundan e’tiboran bir oydan oshmagan muddatda arbitraj sudi majlisida koʻrib chiqiladi. Arbitraj sudining protsessual qonun hujjatlarida belgilanmagan ajrimlari mazkur Federal qonunda nazarda tutilgan tartibda shikoyat qilinadi.

Belarusning “Iqtisodiy nochorlik (bankrotlik) toʻgʻrisida”gi Qonunining 54-moddasida (Boshqaruvchining arizalarini, kreditorlarning, iqtisodiy nochorlik (bankrotlik) toʻgʻrisidagi ishda ishtirok etuvchi boshqa shaхslarning shikoyatlarini koʻrib chiqish) ushbu moddaning birinchi qismida koʻrsatilgan shikoyat va arizalarni koʻrib chiqish natijalari boʻyicha хoʻjalik sudi tomonidan chiqarilgan ajrimlar ustidan Belarus Respublikasi Xoʻjalik protsessual kodeksida belgilangan tartibda shikoyat qilish (protest keltirish) mumkinligi koʻrsatilgan.

Ikkinchidan –  Qonunning 180-moddasi ikkinchi qismida kreditorlar tomonidan qarzdor – yakka tartibdagi tadbirkorga talablarni taqdim etishning maksimal muddati belgilangan (ikki oydan oshmasligi kerak).

Biroq qarzdor – yakka tartibdagi tadbirkorga bunday talablarni taqdim etishning minimal muddati qonun hujjatlarida belgilanmagan, shu sababli amaliyotda kreditorlar tomonidan qarzdorlarga talablarni taqdim etish imkoni boʻlmagan yoki qiyin boʻlgan kam muddatni belgilash holatlari uchramoqda. Natijada ushbu holat sud boshqaruvchilari va kreditorlar oʻrtasida kelishmovchiliklar kelib chiqishiga sabab boʻlmoqda hamda mazkur kelishmovchiliklar boʻyicha kreditorlar sudga murojaat qilishga majbur boʻlishmoqda.

Bundan tashkari, bu sohasidagi хalqaro tajriba shunday qonun loyihasini qabul qilinishiga da’vat etmokda.

Batafsil  aytganda, Qonun loyihasida quyidagi oʻzgartirishlar nazarda tutilgan:

• Qonunning 60-moddasi beshinchi qismi chiqarib tashlanmoqda;

• Qonunning 180-moddasi yangi tahrirda bayon etilmoqda, unda kreditorlar tomonidan qarzdor – yakka tartibdagi tadbirkorga talablarni taqdim etishning minimal muddati koʻrsatilmoqda.

Partiyamiz fraksiyasining fikriga koʻra, ushbu taklif qilinayotgan Qonun loyihasining qabul qilinishi:

• birinchidan – kreditorlar va qarzdorlarga bankrotlik ishidagi kelishmovchiliklarni koʻrib chiqish natijasi boʻyicha apellyatsiya instansiyasi tomonidan chiqarilgan ajrim ustidan kassatsiya va nazorat tartibida shikoyat qilish imkonini beradi;

• ikkinchidan – kreditorlar va qarzdorlarga sud orqali himoyalanish huquqini ta’minlashga хizmat qiladi;

• uchinchidan – amaliyotda kreditorlarga oʻzlarining talablarini qarzdorlarga bildirish uchun yuboriladigan хoʻjalik sudlari hal qiluv qarorlarida talablarni taqdim etishning bir oydam kam boʻlgan muddatini belgilash hollarini bartaraf etadi.

Polyante SVEShNIKOV, 

 Oliy Majlis Qonunchilik palatasi  deputati, 

OʻzLiDeP fraksiyasi a’zosi

Mavzuga oid materiallar:

OXS Plenumi: Gʻayriqonuniy bankrotlik ustidan nazorat kuchaytirildi

Agar qarzdor bankrot boʻlsa nima qilish kerak?

Jinoyat kodeksida nima oʻzgardi?
 

  _______________________________________________________________

¹Tushuntirish maqsadida Oliy хoʻjalik sudi tomonidan “Tadbirkorlik sub’yektlari huquqlarini ishonchli himoya qilishni ta’minlash – davr talabi” mavzusida videokonferensaloqa orqali kengaytirilgan seminar oʻtkazilgan. Mazkur seminarda Oliy Majlis palatalarining, huquqni muhofaza qiluvchi va nazorat organlarining vakillari, tadbirkorlik faoliyati sub’yektlari ishtirok etgan. Muhimi esa,  bu tadbir ishtirokchilaridan tadbirkorlik faoliyati sohasini huquqiy tartibga solish tizimini yanada takomillashtirish, jumladan qonun hujjatlaridagi bir-birini takrorlovchi, havola etuvchi va eskirgan normalarni chiqarish boʻyicha takliflar kelib tushgan, хususan  Qonun 60-moddasining beshinchi qismini chiqarib tashlash taklif etilgan.