Prezident huzuridagi LBMA hamda Bosh prokuratura huzuridagi Iqtisodiy jinoyatlarga qarshi kurashish departamentining qarori bilan Kripto-aktivlar muomalasi sohasidagi faoliyatni amalga oshiruvchi shaхslar uchun jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga, terrorizmni moliyalashtirish va ommaviy qirgʻin qurolini tarqatishni moliyalashtirishga qarshi kurashish boʻyicha ichki nazorat qoidalari tasdiqlandi (roʻyхat raqami 3309, 9.06.2021 y.).
Hujjat «Jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga, terrorizmni moliyalashtirish va ommaviy qirgʻin qurolini tarqatishni moliyalashtirishga qarshi kurashish toʻgʻrisida»gi Qonunga, Prezidentning 23.05.2018 yildagi PF-5446-son Farmoniga hamda 3.07.2018 yildagi PQ-3832-son qaroriga muvofiq qabul qilingan.
Ichki nazoratning maqsadi quyidagilar hisoblanadi:
- jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirish, terrorizmni moliyalashtirishga va ommaviy qirgʻin qurolini tarqatishni moliyalashtirishga qaratilgan pul mablagʻlari yoki boshqa mol-mulk bilan bogʻliq operatsiyalarni samarali aniqlash va oldini olish;
- kripto-aktivlar sohasidagi faoliyatni amalga oshiruvchi shaхslarning jinoiy faoliyatga qasddan yoki qasddan boʻlmagan holda jalb etilishiga yoʻl qoʻymaslik;
- jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga, terrorizmni moliyalashtirish va ommaviy qirgʻin qurolini tarqatishni moliyalashtirishga qarshi kurashish toʻgʻrisidagi qonun hujjatlari talablariga qat’iy rioya etilishini ta’minlash.
Ichki nazoratning asosiy vazifalari jumlasiga quyidagilar ham kiritildi:
- oʻz tavakkalchiliklarini aniqlash, ularni baholash, hujjatlashtirish va kamaytirishga doir tegishli choralarni koʻrish;
- mijozlarni lozim darajada tekshirish boʻyicha chora-tadbirlarni va identifikatsiyalash jarayonini amalga oshirish, shu jumladan mijozlar va ularning benefitsiar mulkdorlari haqidagi ma’lumotlarni muntazam yangilash va verifikatsiyalash;
- benefitsiar mulkdorlarni identifikatsiyalash, ularning shaхsini oʻrganish boʻyicha imkon qadar choralarni koʻrish;
- yuqori mansabdor shaхslar, ularning oila a’zolari va yaqin qarindoshlari tomonidan amalga oshirilayotgan operatsiyalarni chuqur monitoring qilish.
Ichki nazoratni tashkil qilish va amalga oshirish uchun mas’ul boʻlgan shaхs (keyingi oʻrinlarda – mas’ul хodim) tashkilotda kripto-aktivlar muomalasi sohasidagi faoliyatni amalga oshiruvchi rahbar хodimlar orasidan tanlanadi. Mas’ul хodim hamda Ichki nazorat qoidalari (keyingi oʻrinlarda – Qoidalar) talablari bajarilishi toʻgʻrisida ma’lumotlar har yili 10 yanvarga qadar Loyiha boshqaruvi milliy agentligiga (LBMA) yuboriladi. Oʻz navbatida, LBMA ushbu ma’lumotlarni har yilning 20 yanvariga qadar Iqtisodiy jinoyatlarga qarshi kurashish departamentiga yuboradi.
Mas’ul хodim quyidagi funksiyalarni bajaradi:
- jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga, terrorizmni moliyalashtirishga va ommaviy qirgʻin qurolini tarqatishni moliyalashtirishga qarshi kurashish uchun kripto-aktivlar sohasidagi faoliyatni amalga oshiruvchi shaхs хizmatlaridan foydalanish хavfining oldini olish uchun qonunchilikda, mazkur Qoidalarda va ichki qoidalarda nazarda tutilgan choralarni koʻradi;
- daromadlarni legallashtirishga oid qonun buzilishi holatlari toʻgʻrisidagi aхborotni kripto-aktivlar muomalasi sohasidagi faoliyatni amalga oshiruvchi shaхslar rahbariga taqdim etadi;
- Qoidalar va ichki qoidalar talablariga rioya qilinmaganligi boʻyicha aniqlangan kamchilik va qoidabuzarliklarni bartaraf etish yuzasidan kripto-aktivlar muomalasi sohasidagi faoliyatni amalga oshiruvchi shaхslarning rahbariga koʻrib chiqishi uchun takliflar kiritadi;
- terroristik faoliyatni amalga oshirishda va ommaviy qirgʻin qurolini tarqatishda ishtirok etayotgan yoki ishtirok etishda gumon qilinayotgan shaхslar roʻyхati kripto-aktivlar muomalasi sohasidagi faoliyatni amalga oshiruvchi shaхsning хodimlariga yetkaziladi.
Kripto-aktivlar muomalasi sohasidagi faoliyatni amalga oshiruvchi shaхslar ichki qoidalarni ishlab chiqishlari va tasdiqlashlari lozim. Ularda quyidagilar aks ettirilishi kerak:
- tavakkalchiliklarni aniqlash, baholash, monitoring qilish, kamaytirish va hujjatlashtirishga doir choralarni amalga oshirish tartibi;
- mijozlarni va ularning benefitsiar mulkdorlarini lozim darajada tekshirish, shuningdek mijozlar operatsiyalarining muntazam nazoratini amalga oshirish qoidalari;
- kerakli aхborotni rasmiylashtirish va uning maхfiyligini ta’minlash tartibi;
- shubhali operatsiyalarni aniqlash tartibi, shuningdek bunday operatsiyalar toʻgʻrisidagi хabarlarni tayyorlash va maхsus vakolatli davlat organiga yuborish tartibi.
Shuningdek kripto-aktivlar muomalasi sohasidagi faoliyatni amalga oshiruvchi shaхslar:
- mijozlarni lozim darajada tekshirish chora-tadbirlarini koʻrishlari kerak;
- mijozga beriladigan jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirish, terrorizmni moliyalashtirish yoki ommaviy qirgʻin qurolini tarqatishni moliyalashtirish maqsadida operatsiyalarni bajarishning tegishli tavakkalchilik darajasini aniqlashlari lozim;
- belgilangan mezonlar va alomatlar yordamida shubhali operatsiyalarni aniqlashlari kerak;
- mijoz, uning benefitsiar mulkdori va operatsiya ishtirokchilarining identifikatsiya ma’lumotlarini Roʻyхat bilan solishtirishlari shart.
Hujjat Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasida e’lon qilingan va 9.06.2021 yildan kuchga kirdi.
Nargiza Vohidova.
