Президент томонидан 24.02.2025 йилдаги «Экологик экспертиза, атроф-муҳитга таъсирни баҳолаш ва стратегик экологик баҳолаш тўғрисида»ги ЎРҚ-1036-сон Қонун имзоланди. Ҳужжат 6 ойдан кейин кучга киради.
Замонавий шароитларда экологик экспертиза атроф-муҳитни ҳимоя қилиш учун асосий восита бўлиб қолмоқда. Илгари амалда бўлган, 2000 йилда қабул қилинган қонун тегишли даражада шаффофлик ва самарадорликни таъминламайди, халқаро стандартларга мос келмайди. Асосий ўзгаришлар қуйидагиларни назарда тутади:
- баҳолаш ва экспертизанинг автоматлаштирилган тизимини яратиш;
- давлат дастурлари ва шаҳарсозлик лойиҳаларини амалга оширишнинг стратегик экологик баҳолаш институтини жорий этиш;
- низоли масалаларни ҳал қиладиган ва давлат экологик экспертизаларининг холислигини таъминлайдиган Экспертлар кенгашини тузиш;
- объектларни тоифалар бўйича таснифлаш;
- экспертиза муддатларини қисқартириш;
- жамоатчиликнинг иштироки.
Қонунга мувофиқ, экологик экспертиза давлат ва жамоатчилик экологик экспертизаси шаклида амалга оширилади. Давлат экологик экспертизасидан қуйидагилар ўтказилиши шарт:
- барча турдаги қурилиш учун ер участкаларини танлаш ва (ёки) ажратиш бўйича материаллар;
- лойиҳадан олдинги ва лойиҳа ҳужжатлари;
- табиий ресурслардан фойдаланиш билан боғлиқ хўжалик ва бошқа фаолиятни тартибга солувчи норматив-техник ва услубий-йўриқнома ҳужжатлари;
- чиқиндиларни зарарсизлантириш, қайта ишлаш ва утилизация қилиш учун технологиялар ва техник воситалар, материаллар, буюмлар, биологик, кимёвий моддалар ва воситаларнинг янги турларини яратиш бўйича ҳужжатлар;
- атроф-муҳит ҳолати ва инсон саломатлигига салбий таъсир кўрсатаётган амалдаги корхоналар ва бошқа объектлар;
- алоҳида ҳуқуқий режимга эга объектлар.
Давлат экологик экспертизаси хулосаси қуйидаги муддатларда юридик кучга эга бўлади:
- атроф-муҳитга таъсирни баҳолаш бўйича материаллар учун – хулоса берилган кундан бошлаб уч йил давомида;
- экологик нормативлар лойиҳалари бўйича – хулоса берилган кундан бошлаб беш йил давомида.
Ҳужжат Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базасида эълон қилинган ва 25.08.2025 йилдан кучга киради.
Лола Абдуазимова
