Суд ҳимояси: алимент ундириш! (Охири)

Охири. Боши - бу ерда

Суд буйруғини чиқариш тўғрисидаги ариза билан судга қандай мурожаат қилиш мумкин?  

Энг аввало, ундирувчи, суд буйруғи чиқариш тўғрисидаги аризани ёзиши керак. Унда қуйидаги маълумотлар кўрсатилиши шарт:

1) ариза берилаётган суднинг номи;

2) ундирувчининг номи (фамилияси, исми ва отасининг исми) ҳамда унинг яшаш жойи;

3) қарздорнинг номи (фамилияси, исми ва отасининг исми) ҳамда унинг яшаш жойи;

4) ундирувчининг талаби ва талабга асос бўлган ҳолатлар;

5) арз қилинган талабни тасдиқловчи, илова этилаётган ҳужжатлар рўйхати (ФПКнинг 238³-моддаси).

Алимент ундириш бўйича суд буйруғини чиқариш тўғрисидаги аризанинг намунаси Ўзбекистон Республикаси Олий суди расмий веб-сайтида (www.oliysud.uz), суд ҳужжатлари намуналари бўлимида жойлашган.

Суд буйруғини чиқариш тўғрисидаги аризани қарздорнинг ёки ундирувчининг яшаш жойидаги фуқаролик ишлари бўйича туманлараро судига топшириш мумкин. Аризани судга топширишда давлат божи тўланмайди.

Суд буйруғи чиқарилгандан кейинги ҳаракатлар нималардан иборат?

Суд буйруғи чиқарилганидан кейин судья суд буйруғини дарҳол қарздорга жўнатади. Карздор эса олган суд буйруғига қарши ўз эътирозини 10 кун ичида суд буйруғини чиқарган судга юборишга ҳақли (ФПКнинг 238⁹-моддаси).

Агар қарздор чиқарилган суд буйруғига нисбатан белгиланган муддат ичида ўз эътирозини билдирмаса, судья суднинг муҳри билан тасдиқланган суд буйруғини ижро этишга тақдим қилиш учун ундирувчига беради. Ундирувчи олган суд буйруғини қарздор яшаш жойидаги суд ижрочиларга топшириши керак (ФПКнинг 238¹¹-моддаси).

Ундирувчининг илтимосига кўра, суд буйруғи ижро этиш учун суд ижрочиларига бевосита суд томонидан юборилиши мумкин.

Даъво тартиби: Қарздор чиқарилган суд буйруғига ўз эътирозини билдирса (суд буйруғи бекор қилинган бўлса), алимент таъминотини ўтган (уч йилдан кўп бўлмаган)  давр учун ундириш истаги мавжуд бўлса ёки оталик белгилаш лозим бўлганда судга алимент ундириш тўғрисидаги даъво аризаси топширилади.

Ёдда тутинг:  Агар алимент таъминоти ўтган давр учун ундирилмоқчи бўлса, бу ҳолда судга даъво аризаси билан мурожаат қилиш керак.

Мисол: Н.Сайфуллина ва А.Сайфуллин 2007 йил 10 февралда қонуний никоҳдан ўтишган, ўртада иккита фарзандлари бўлган. 2012 йилда А. Сайфуллин оиласини ташлаб кетган ва фарзандлар А.Сайфуллинанинг тарбиясида қолган. Шу вақтдан бошлаб А.Сайфуллин фарзандларига ҳеч қандай моддий ёрдам кўрсатмаган. Н.Сайфуллина 2012 йил сентябрдан бошлаб фарзандларининг таъминотига то улар вояга етгунига қадар қонунда белгиланган алиментни ундиришни сўраб 2015 йилда даъво аризаси билан судга мурожаат қилган. Судга мурожаат қилингунга қадар Н.Сайфуллина томонидан болалар учун отасидан таъминот олиш чоралари кўрилганлиги, аммо таъминот бериб туриши шарт бўлган А.Сайфуллин ўз оталик бурчини бажармаганлиги оқибатида алимент олинмаганлиги суд томонидан аниқланиб, ОКнинг 136-моддасига биноан, Н.Сайфуллинанинг талаби қаноатлантирилган, вояга етмаган болалар таъминотига 2012 йил сентябрдан бошлаб то улар вояга етгунига қадар А.Сайфуллиннинг ҳар ойлик иш ҳақи ва жами даромадининг 1/3 қисми миқдорида алимент ундирилган.

Ёдда тутинг:  Оталикни белгилаш зарурати бўлган ҳолда, яъни туғилганлик тўғрисидаги гувоҳномада оталик ҳақида маълумотлар кўрсатилмаган тақдирда, оталикни белгилаш ФҲДЁ органлари томонидан оталик тан олинган тақдирда ота-онанинг биргаликдаги аризасига кўра, оталик тан олинмаган тақдирида эса, суд томонидан онанинг оталикни белгилаш тўғрисидаги даъво аризасига кўра  амалга оширилади(ОК 62-моддаси).

Мисол: Г.Ваҳобова ва С.Кенжаев 2012 йилдан 2014 йилгача амалда оилавий муносабатларда бўлиб, 2014 йилда фарзандли бўлишган. Шундан сўнг улар ўртасидаги муносабатлар бузилиб, Г.Ваҳобова ота-онасининг уйига қайтиб борган. Туғилган фарзандининг отаси белгиланмаганлиги учун Г.Ваҳобова 2014 йил 20 июнда оталикни белгилаш ва алимент ундириш тўғрисидаги даъво аризаси билан судга мурожаат қилган. Суд мажлисида С.Кенжаев оталикни тан олган, лекин қонуний хотини ва фарзанди борлиги учун алимент тўловларини амалга ошира олмаслигини таъкидлаган. Суд ОКнинг 96-моддасига биноан Г.Ваҳобованинг талабини қаноатлантириб, вояга етмаган болага нисбатан С.Кенжаевнинг оталигини белгилаб, 2014 йил 20 июндан бошлаб фарзандига то у вояга етгунига қадар онаси Г.Ваҳобова фойдасига ҳар ойлик иш ҳақи ва жами даромадининг 1/4 қисми миқдорида алимент ундирган.

Вояга етмаган болаларга алимент ундириш бўйича даъво аризасида қуйидаги маълумотлар ёзилиши шарт (ФПКнинг 149-150 моддалари):

1) ариза берилаётган суднинг номи;

2) даъвогарнинг номи (фамилияси, исми ва отасининг исми) ҳамда унинг яшаш жойи;

Судланганлик ҳолати қандай тугалланади ва олиб ташланади

¹ Шу муносабат билан Ўзбекистон Республикаси Олий суди томонидан, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Тараққиёт Дастури кўмагида E-SUD миллий электрон ахборот судлов тизими ишлаб чиқилмоқда.

Эндиликда, суд буйруғини чиқариш тўғрисидаги ариза ёки даъво аризани, исталган вақтда ва жойдан, интернет тизими орқали, фуқаролик ишлари бўйича судларга топшириш мумкин. E-SUD миллий электрон ахборот судлов тизими (www.esud.uz) жисмоний ва юридик шахсларнинг судларга мурожаат қилиш жараёнини соддалаштириб ва тезлатиб, судларда ишларни кўриш самарадорлигини янада ошириш имкониятини яратди. Ушбу ахборот тизими ундан рўйхатдан ўтган фойдаланувчиларга нафақат судларга электрон тарзда мурожаат қилиш, балки иш юзасидан ажримлар ва суд қарорларини ўз вақтида онлайн тарзда олишни ҳам таъминлайди.

Ҳозирда мазкур тизим Ўзбекистон Республикаси Олий суди, АҚШ Ҳалқаро тараққиё агентлиги (USAID) ва Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Тараққиёт Дастури “Ўзбекистонда қонун устуворлиги йўлида ҳамкорлик” қўшма лойиҳаси доирасида фуқаролик ишлари бўйича Тошкент шаҳар ва Тошкент вилоят судларидасинов тариқасида амал қилинмоқда.