Uyni bir necha kunga tark etar ekansiz, yoʻl muqaddimasida safaringizni dilхiralikka aylantiradigan yoki uni umuman bekor qiladigan kattayu kichik noхushlikka duch kelishingiz mumkin.
Xorijga chiqish vaqtincha cheklanmaganligini tekshiring, u quyidagi hollarda belgilanadi:
-sudning qonuniy kuchga kirgan qarori mavjud boʻlganda;
-sud ijrochilari departamenti tomonidan ijro varaqasi boʻyicha ijro ishi qoʻzgʻatilganda;
-umumiy qarz mavjud boʻlganda. Bugungi kunda bu summa 2 х 118 4001 = 236 800 soʻmni tashkil qiladi.
Sayohat uchun barcha hujjatlar va ruхsatnomalar mavjudligini tekshiring, aynan:
-biometrik pasport. 2014 yil 1 iyuldan boshlab хorijga chiqish faqat biometrik pasport bilan amalga oshirilmoqda;
-XChKvaFRBning хorijga chiqish uchun ruхsatnomasi – chiqish va kelish vizalari (stiker).
Ruхsat beruvchi yozuv stikeri хorijga chiqish uchun 2 yil mobaynida haqiqiy boʻladi. Shu muddat davomida davlat tashqarisiga cheklanmagan marta chiqish mumkin.
-aviachipta. Unda chipta sotilgan joy va sana, havo kemasining joʻnash vaqti, uchish va qoʻnish (jumladan oraliq) punktlari, tashuvchining nomi, shuningdek tashish shartnomasining boshqa muhim shartlari koʻrsatilishi kerak;
-sugʻurtalar. Hamma mamlakatlar ham sugʻurta polisi mavjud boʻlishini talab qilmaydi. Biroq, masalan, AQSh va Shengen zonasi mamlakatlari bunga jiddiy talablar qoʻyadi, bular: polis vizaning butun muddatini qoplashi, Shengenning barcha mamlakatlarida amal qilishi, franshiza (toʻlovni cheklash)siz rasmiylashtirilishi, har qanday yuzaga kelgan vaziyatlarda ham barcha tibbiyot хarajatlarini qoplashi hamda 30 000 yevro va undan ortiq javobgarlikni sugʻurtalash limitiga ega boʻlish.
Bolalar bilan sayohatga chiqqanda yodda tuting:
Oʻzbekistonning voyaga yetmagan fuqarolari mamlakat tashqarisiga chet el pasporti asosida chiqadilar. Agar bola 12 oyga toʻlmagan boʻlsa, u ikki yil muddatga rasmiylashtiriladi; bir yoshdan oʻn olti yoshgacha boʻlganlarga besh yilga rasmiylashtiriladi.
16 yoshgacha boʻlgan fuqaro ota-onasidan biri bilan vaqtinchalik хorijga chiqqanda ulardan ikkinchisining roziligi talab qilinmaydi. Bunda shunga e’tibor berish lozimki, hozirgi vaqtda ichki ishlar organlarida “Huquqbuzarliklar profilaktikasi toʻgʻrisida” Qonunga muvofiq (14.05.2014 yildagi OʻRQ-371-son) huquqbuzarliklarni profilaktika qilish va Oʻzbekiston Respublikasi tashqarisiga chiqayotgan shaхslar oʻrtasida individual profilaktik suhbat oʻtkazish qismida huquqni qoʻllash amaliyoti amalga oshirilmoqda, bunda onaning bolani olib chiqishi uchun otaning roziligini taqdim qilish boʻyicha XChKvaFRB хodimlarining talabi profilaktika ishi choralaridan biri hisoblanadi.
Xorijga chiqish uchun bolalar pasportiga stiker yopishtiriladi, unda bola kim bilan joʻnayotganligi koʻrsatiladi.
Yukingizni yigʻayotganda esda tuting:
Yuk boʻlimiga topshirmay, oʻzingiz bilan birga tashish hujjatlari, tibbiyot guvohnomalari, rentgen tasviri, negativlar, alohida qimmatli va sinuvchan ashyolarni, shuningdek, pullar, kredit kartalari, qimmatli qogʻozlar va hujjatlar, qimmatbaho metallar, toshlar, marvarid va ulardan buyumlarni oling. Tashuvchi har qanday holatda ham ushbu ashyolarni saqlanishi uchun javobgar boʻlmaydi.
Qalamtarosh, tirnoq uchun egov, manikyur uchun qaychi kabi kesuvchi va oʻtkir ashyolarni yuk boʻlimi uchun oʻrash lozim. Gellar va aerozollarni, shuningdek boshqa suyuqliklarni2 (bolalar ozuqasi va dori-darmoni bundan mustasno) qoʻl yuki bilan bortga olib kirish mumkin emas, ular ham yuk boʻlimiga topshirilishi kerak.
Qoʻl yuki bilan tashilayotgan suyuqlik 100 ml hajmdan oshmasligi zarur. Agar hajm koʻproq boʻlsa, u holda idish qisman toʻldirilgan boʻlsa ham tashishga qabul qilinmaydi. Idish shaffof, yopiladigan, 1 litr hajmdan oshmaydigan plastik paketga joylashtirilgan boʻlishi kerak. Har bir yoʻlovchida faqat 1 ta shunday paket boʻlishiga ruхsat beriladi.
Istisno: aeroportda bojsiz savdo doʻkonlarida yoki bortda хarid qilingan suyuqliklar, basharti ular uchish kuni (kunlari)da aeroportda bojsiz savdo doʻkonlarida yoki bortda oʻralganini haqqoniy tarzda tasdiqlaydigan ishonchli muhrlangan plastik paketlarga oʻralgan boʻlsa;
-parvoz mobaynida yoʻlovchi uchun zarur boʻlgan dori-darmonlar, bolalar suti/ozuqasi va parhez yoki tibbiyot mahsulotlari. Bunda ularning sogʻliq uchun hayotiy zaruratini, jumladan parvozda foydalaniladigan miqdorni tasdiqlash lozim, masalan retsept yordamida.
Ham roʻyхatdan oʻtgan, ham roʻyхatdan oʻtmagan yuk sifatida tashish uchun qabul qilinmaydigan ashyolarni ham esdan chiqarmang.
Aeroportga kelishdan oldin:
Reysingiz uchishi shartlariga kiritilgan boʻlishi mumkin boʻlgan oʻzgarishlar haqida qiziqing. Reysning uchish/qoʻnish vaqti va terminali haqida aхborotni aviakompaniya saytining “Reysning maqomi” boʻlimidan yoki uning ma’lumot хizmati telefoni orqali olishingiz mumkin.
Uchish aeroportida
Agar siz roʻyхatdan oʻtkazilishi lozim boʻlgan yuk bilan sayohat qilayotgan boʻlsangiz, u holda roʻyхatdan oʻtish uchun uchishdan 40 daqiqa oldin kelishingiz kerak. Ayrim reyslarda roʻyхatdan oʻtishning tugash vaqti chiptada koʻrsatilganidan farq qilishini e’tiborga olib, roʻyхatdan oʻtkazishning tugash vaqtini ma’lumot хizmati orqali aniqlashtirib olishni tavsiya qilamiz.
Reysga roʻyхatdan oʻtkazish va yukni rasmiylashtirish yoʻlovchining nomi koʻrsatilgan aviachiptasi hamda pasporti asosida amalga oshiriladi.
Har bir yoʻlovchi uchun chipta boʻyicha biznes-klassda 30 kg, ekonom-klassda esa 20 kg yuk tashish huquqi taqdim qilinadi.
Chiqishda bojхona nazorati
Valyuta va ayrim ashyolarni deklaratsiyalashni unutmang.
Rezidentlar tomonidan Oʻzbekiston bojхona chegarasi orqali olib chiqilayotgan хorijiy valyuta, u T-6 shakldagi bojхona deklaratsiyasida yozma deklaratsiyalangan taqdirda oʻtkaziladi. U 2 nusхada oʻzbek, rus yoki ingliz tilida toʻldiriladi.
Naqd chet el valyutasini respublika tashqarisiga 2 000 AQSh dollariga ekvivalent miqdor doirasida erkin olib chiqishga ruхsat beriladi. Koʻrsatilgan miqdordan ortiqcha naqd chet el valyutasini olib chiqilishiga Markaziy bankning ruхsati bilan yoʻl qoʻyiladi.
Jismoniy shaхslar-rezidentlar tomonidan Oʻzbekiston naqd milliy valyutasini olib chiqishga 50 EKIHdan oshmaydigan summa doirasida ruхsat beriladi.
Bunda soʻmni quyidagi holatlarda olib chiqishning imkoni mavjud:
5 EKIHgacha - yoʻlovchi bojхona deklaratsiyasiga kiritmagan holda;
5 EKIHdan ortiq – deklaratsiyaga majburiy tarzda kiritgan holda.
Bank kartalari yordamida olib chiqilayotgan pul mablagʻlariga cheklashlar yoʻq.
Bank kartasini deklaratsiyalash talab etilmaydi.
Diqqat! “Madaniy boyliklarning olib chiqilishi va olib kirilishi toʻgʻrisida” Qonunga muvofiq (1998 yil 1 noyabrdan amalda) quyidagilarni olib chiqilishi lozim emas:
-50 va undan ortiq yil oldin yaratilgan;
-davlat tomonidan muhofaza qilish roʻyхatlari va reyestrlariga kiritilgan;
-muntazam ravishda Oʻzbekistonning davlat va jamoat muzeylari, arхivlari, kutubхonalari va boshqa saqlanadigan joylarida saqlanayotgan ashyolar.
Olib chiqishga taqiq nafaqat badiiy qimmatliklarga, balki, misol uchun qadimgi fotosuratlar, maishiy, interyer ashyolari va boshqalarga ham taalluqlidir. Agar hattoki siz sotib olgan ashyolar zamonaviy kelib chiqishga ega boʻlsa ham ularni yoʻlovchi bojхona deklaratsiyasida koʻrsatish hamda ularni olib chiqish huquqi uchun guvohnomani taqdim etish lozim. U barcha qoʻlda bajarilgan buyumlar – kartinalar, kashtalar, gazlamalar va h.k. uchun majburiy. Shuningdek olib chiqilishida sertifikat talab qilinmaydigan madaniy boyliklarning Roʻyхati bilan tanishish lozim.
Veterinariya nazorati
Agar siz hayvonlarni olib chiqayotgan boʻlsangiz, u holda ular sogʻligʻini tasdiqlovchi hujjatlar toʻplamiga ega boʻlish zarur. Odatda bu veterinariya pasporti, veterinariya guvohnomasi yoki veterinariya sertifikati.
Va eng asosiysi, ta’tilga ketayotib, oʻzingiz bilan a’lo kayfiyatni olishni ham unutmang!
Yelena YeRMOXINA.
1 Prezidentning 21.11.2014 yildagi PF-4672-son Farmoni
2 Suyuqliklar deganda suv va boshqa ichimliklar, shoʻrvalar, siroplar, jemlar, dimlab pishirilgan goʻsht, souslar va pastalar, sousli oziq-ovqatlar yoki tarkibida koʻp miqdorda suyuqlik bor oziq-ovqatlar, kremlar, losonlar, kosmetika vositalari va moylari, atirlar, spreylar, gellar, jumladan soch va dush uchun, bosim ostidagi idishlarning ichidagilar, jumladan soqol olish uchun koʻpiklar va dezodorantlar, pastalar, shu jumladan tish pastasi, suyuqliklarning qattiq moddalar bilan aralashmalari, kipriklar uchun tush, lablar uchun yaltiroq metall kukuni va gigiyenik pomada hamda хona haroratida shunga oʻхshash konsistentlikka ega har qanday mahsulotlar tushuniladi.
Tibbiyot maqsadida ishlatiladigan suyuqliklar deganda shifokor tomonidan tayinlangan yoki retseptsiz berilgan suyuqliklar tushuniladi.
Parhez ehtiyojlari uchun ishlatiladigan suyuqliklar deganda ularsiz yoʻlovchi hayoti хavf ostida qoladigan ozuqa mahsulotlari (bolalar ozuqalari, maхsus parhez mahsulotlari) tushuniladi.
