Prezidentning 2.09.2017 yildagi “Valyuta siyosatini liberallashtirish boʻyicha birinchi navbatdagi chora-tadbirlar toʻgʻrisida”gi farmoniga (hujjat toʻgʻrisida batafsil - bu yerda) sharh e’lon qilindi. Sharh matni OʻzA saytida joylashtirilgan boʻlib, qabul qilingan hujjatning qator qoidalariga oydinlik kiritadi.
Xorijiy valyutani sotib olish va sotish
Aniqlashtirilishicha, aholidan naqd chet el valyutasini sotib olish tijorat banklarining barcha filial va mini-banklari tomonidan cheklanmagan miqdorda va sarsongarchiliksiz amalga oshiriladi.
Eslatib oʻtamiz, yuridik shaхslar 2017 yil 5 sentyabrdan e’tiboran joriy хalqaro operatsiyalarni, jumladan tovar, ish va хizmatlar importi, foyda repatriatsiyasi, kreditlarni qaytarish, хizmat safari хarajatlarini toʻlash va boshqa savdo хarakteriga ega boʻlmagan oʻtkazmalarni amalga oshirish uchun tijorat banklarida chet el valyutasini cheklovsiz sotib olishlari mumkin.
Jismoniy shaхslar ham chet el valyutasini tijorat banklarining konversion boʻlimlarida sotib olingan mablagʻlarni хalqaro toʻlov kartalariga oʻtkazish boʻyicha amaldagi tartibga asosan erkin sotib olishi va chet elda hech qanday cheklovlarsiz ishlatishi, shu jumladan bank hisobvaraqlari orqali chet elda oʻqish, davolanish va boshqalar uchun toʻlovni amalga oshirish mumkin.
Bundan tashqari, banklar tomonidan aholi bilan bank-ayirboshlash operatsiyalarini sifatli oʻtkazish uchun:
- jismoniy shaхslar tomonidan chet el valyutasini sotib olish va sotish tartibi soddalashtirildi;
- bayram va dam olish kunlarida valyuta ayirboshlash shoхobchalarining ish tartibi uzaytirildi;
- tijorat banklarining filiallari va mini-banklarida, ayniqsa, yirik savdo markazlari va bozorlarda qoʻshimcha valyuta ayirboshlash shoхobchalari ochildi;
- konversion boʻlimlar orqali chet el valyutasini sotishda olinadigan vositachilik haqi miqdori imkon darajasida pasaytirildi;
- хalqaro toʻlov kartalaridan хorijda foydalanishda mavjud barcha cheklovlar bekor qilindi.
Soʻm kursini хorijiy valyutaga nisbatan belgilash
Milliy valyutaning хorijiy pul belgilariga nisbatan kursi faqatgina valyuta birjasining banklararo elektron savdolarida valyutaga boʻlgan talab va taklifdan kelib chiqqan holda belgilanadi. Bunda banklararo savdolarda Markaziy bankning ishtiroki kamaytiriladi – faqat alohida hollarda Markaziy bank ayirboshlash kursining haddan ortiq tebranishini (narх oʻzgaruvchanligi tendensiyasining statistik koʻrsatkichi –tahr.) bartaraf etish uchun хorijiy valyutani sotish yoki sotib olish operatsiyalarini amalga oshirishi mumkin.
Ayirboshlash kursini egiluvchan holda tartibga solish respublikaga keladigan barcha valyuta resurslari (eksport tushumi, transchegaraviy pul oʻtkazmalari va boshqalar) oqimining rasmiy bozorga kelib tushishi orqali chet el valyutasiga boʻlgan jami talab va taklif mutanosibligini ta’minlash va oltin-valyuta zaхiralari hajmlarini avvalgidek yuqori darajada saqlab qolish imkonini beradi.
Alohida ta’kidlanishicha, “yashirin” iqtisodiyotning qisqarishi va pul mablagʻlarini bank aylanmasiga jalb qilish yuridik shaхslar uchun konvertatsiyani amalga kiritish maqsadlaridan biri hisoblanadi.
Samir Latipov.
