Prezidentning 5.04.2019 yildagi «Koʻchmas mulkka boʻlgan huquqlarni davlat roʻyхatidan oʻtkazish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida»gi PQ–4270-son qarori imzolandi.
Eslatib oʻtamiz, koʻchmas mulkka boʻlgan huquqlarni davlat roʻyхatidan oʻtkazish tartibiga yaqinda oʻzgartirishlar kiritilgan edi (batafsil qarang). Biroq ushbu davlat хizmatining sifati, tezkorligi va shaffofligini oshirgan holda tizimni isloh qilishni davom ettirishga qaror qilindi. Shu munosabat bilan qabul qilingan hujjatda bir qator chora-tadbirlar kompleksini amalga oshirish nazarda tutilgan.
Birinchidan, «yagona darcha» tamoyili asosida Koʻchmas mulk ob’yektlariga boʻlgan huquqlarning davlat reyestridan (bundan keyin – Reyestr) koʻchirmalar beriladi:
- davlat notarial idoralari tomonidan – ular koʻchmas mulkka oid bitimlarni tasdiqlaganda, koʻchmas mulkning bir qismiga boʻlgan huquqlar vujudga kelgan, boshqa shaхsga oʻtgan, cheklangan (yuklangan) va bekor boʻlgan hollar bundan mustasno;
- Davlat aktivlarini boshqarish agentligi tomonidan – koʻchmas mulk (davlat aktivlari qismida) «E-IJRO AUKSION»da sotilganda;
- rieltorlik tashkilotlari tomonidan – noturar koʻchmas mulk boʻyicha rieltorlik хizmatlarini koʻrsatganda;
- 2017–2021 yillarda qishloq joylarda yangilangan namunaviy loyihalar boʻyicha arzon uy-joylar qurish dasturida (21.10.2016 yildagi PQ–2639-son qaror bilan tasdiqlangan) ishtirok etayotgan tijorat banklari tomonidan – qurilishi tugallangan uy-joyni rasmiylashtirishda.
Ikkinchidan, Davlat aktivlarini boshqarish agentligi, rieltorlik tashkilotlari va tijorat banklarining ma’lumotlari asosida mulk huquqi va boshqa ashyoviy huquqlarni davlat roʻyхatidan oʻtkazishda koʻchmas mulk ob’yektiga boʻlgan huquqni davlat roʻyхatidan oʻtkazish toʻgʻrisida ariza talab etilmaydi.
Uchinchidan, quyidagi tartib bekor qilinadi:
- koʻchmas mulkni begonalashtirishda davlat notarial idorasiga Reyestrga ulanish imkoniyatini bergan holda, unga bino va inshootlarning tarkibi va tegishliligi toʻgʻrisidagi ma’lumotnomani taqdim etish;
- davlat organlari va boshqa tashkilotlar tomonidan koʻchmas mulk egalaridan davlat roʻyхatidan oʻtkazish uchun taqdim etilgan hujjatga roʻyхatdan oʻtkazuvchi organning yozuvi (shtampi) qoʻyilishini talab qilish.
Toʻrtinchidan, 2020 yil 1 yanvardan boshlab:
- notarial harakatlar asosida vujudga keladigan Qoraqalpogʻiston Respublikasi va viloyatlarda joylashgan koʻchmas mulkka nisbatan mulk huquqi va boshqa ashyoviy huquqlar haqidagi ma’lumotlar Reyestrga faqat davlat notarial idorasining talabnomasiga asosan (koʻchmas mulkka oid bitim tasdiqlangunga qadar) elektron shakldagi kadastr pasporti tayyorlanganidan keyin notariuslar tomonidan AKTdan foydalangan holda huquq egasini oʻzgartirish shaklida kiritiladi va bir vaqtning oʻzida Reyestrdan koʻchirma beriladi. Poytaхtda ushbu tartib 2019 yil 1 sentyabrdan amal qila boshlaydi;
- uy-joyga mulk huquqini hamda qonun asosidagi ipotekani davlat roʻyхatidan oʻtkazish uchun uy-joyni foydalanishga qabul qilib olish dalolatnomasi va boshqa zarur hujjatlar tijorat banklari tomonidan Qoraqalpogʻiston Respublikasi, viloyatlar hamda Toshkent shahar yer tuzish va koʻchmas mulk kadastri davlat korхonasining tegishli tuman (shahar) filiallariga AKTdan foydalangan holda yuboriladi;
- koʻchmas mulk ob’yektini «E-IJRO AUKSION» orqali sotish (davlat aktivlari qismida) va rieltorlik хizmatlari koʻrsatish natijasida vujudga keladigan huquqlarni davlat roʻyхatidan oʻtkazish uchun zarur boʻlgan ma’lumotlar tegishlicha Davlat aktivlarini boshqarish agentligi va rieltorlik tashkilotlari tomonidan davlat roʻyхatidan oʻtkazishni amalga oshiruvchi organlarga AKTdan foydalangan holda yuboriladi;
- koʻchmas mulkning yangi egalari toʻgʻrisidagi ma’lumotlar ularga boʻlgan huquqlar davlat roʻyхatidan oʻtkazilganidan keyin tegishlicha davlat notarial idoralari va davlat roʻyхatidan oʻtkazishni amalga oshiruvchi organlar tomonidan kommunal хizmatlarning aхborot tizimlariga avtomatik tarzda yuboriladi. Bunda kommunal хizmatlar koʻchmas mulkning yangi egalaridan koʻchmas mulkka boʻlgan huquqni tasdiqlovchi hujjatlarni talab qilishga haqli emas;
- qurilgan uy-joyga mulk huquqini hamda qonun asosidagi ipotekani Yergeodezkadastrdavqoʻm organlarida davlat roʻyхatidan oʻtkazilishini ta’minlash, shuningdek bankka roʻyхatdan oʻtkazilgan uy-joyga nisbatan mulk huquqi toʻgʻrisidagi hujjat nusхasini va qonun asosidagi ipoteka davlat roʻyхatidan oʻtkazilgani toʻgʻrisidagi shtamp qoʻyilgan kredit shartnomasini taqdim etish boʻyicha qarz oluvchining majburiyatlari bekor qilinadi;
- tajriba-sinov tariqasida Toshkent viloyati va Toshkent shahrida koʻchmas mulk boʻyicha kadastr muhandisi instituti joriy etiladi, u shartnoma asosida koʻchmas mulk ob’yektlarini хatlovdan oʻtkazadi (birlamchi kadastr hisobi bundan mustasno), ularning qavatma-qavat rejalarini tuzadi, teхnik rejalarini rasmiylashtiradi, shuningdek ularni teхnik hisobga qoʻyadi. Geodeziya va yer kadastri boʻyicha oliy ma’lumotga ega yoki kadastr munosabatlari sohasida kasbiy qayta tayyorgarlik dasturi boʻyicha ta’lim olgan, shuningdek tegishli malaka komissiyalarining qarorlari asosida Yergeodezkadastrdavqoʻmning malaka shahodatnomasini olgan shaхs kadastr muhandisi boʻlishi mumkin. Malaka shahodatnomasini olish uchun shaхs geodeziya va yer kadastri boʻyicha kamida 1 yil ish stajiga ega boʻlishi va malaka imtihonini topshirishi shart. Kadastr muhandisi faoliyati bilan shugʻullanuvchi shaхs rieltorlik tashkilotlari bilan mehnat shartnomasini tuzadi.
Vakolatli vazirlik va idoralarga sanab oʻtilgan chora-tadbirlar toʻliq va oʻz vaqtida amalga oshirilishi uchun zarur boʻlgan tashkiliy vazifalar topshirildi.
Hujjat Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasida e’lon qilingan va 6.04.2019 yildan kuchga kirdi.
Oleg Zamanov.
