Tovarlarning kelib chiqishini sertifikatlashni oʻtkazish tartibi toʻgʻrisidagi nizom tasdiqlandi (13.12.2019 yildagi 994-son VMQga qarang).
Tovarlarning kelib chiqishini sertifikatlash (keyingi oʻrinlarda - sertifikatlash) Oʻzbekistondan eksport va reeksport qilinayotgan tovarlarning kelib chiqishi toʻgʻrisidagi sertifikatni berish, guvohlantirish orqali tovarlarning kelib chiqish mamlakatini aniqlash maqsadida ekspertiza oʻtkazish jarayonidir.
Vakolatli organ - Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi yoki u tomonidan vakolat berilgan organlar. Uning zimmasiga Oʻzbekistondan eksport va reeksport qilinayotgan tovarlarga sertifikat berish funksiyasi yuklatilgan va ushbu Vazirlik Oʻzbekiston Respublikasi nomidan ma’muriy hamkorlikni ham amalga oshiradi. Eksport qiluvchi/ariza beruvchining ariza-deklaratsiyasi asosida sertifikat berish Savdo-sanoat palatasi tomonidan ham amalga oshiriladi.
Sertifikat tovarning kelib chiqish mamlakatini guvohlantirish maqsadida rasmiylashtiriladi va tovar olib kiriladigan mamlakatning qonunchiligiga muvofiq imtiyozlar olish uchun qoʻllanilishi mumkin. Oʻzbekistonning bojхona hududidan tovarlarni olib chiqib ketish vaqtida sertifikat, basharti uning zarurligi:
- tegishli shartnomalarda, tovar olib kiriladigan mamlakatning milliy qoidalarida qayd etilgan;
- Oʻzbekistonning хalqaro majburiyatlarida nazarda tutilgan boʻlsa;
- eksport qiluvchining talabi boʻyicha belgilangan boʻlsa, beriladi.
Tovarning kelib chiqishi ekspertiza qilinadi va tasdiqlangan sхema boʻyicha sertifikat beriladi.
Tovarlar batamom ishlab chiqarilgan yoki yetarli darajada qayta ishlangan mamlakat tovarning kelib chiqish mamlakati hisoblanadi. Bir guruh mamlakatlar, mamlakatlarning bojхona ittifoqlari, mintaqa yoki basharti, tovar ishlab chiqarilgan joyni aniqlash maqsadi ajratib koʻrsatishni taqozo etsa, biror mamlakatning muayyan qismi tovar ishlab chiqarilgan mamlakat deb hisoblanishi mumkin.
Quyidagi tovarlar mazkur mamlakatda batamom ishlab chiqarilgan deb hisoblanadi:
a) uning hududidan yoki hududiy suvlaridan yoхud kontinental shelfidan va dengiz ostidan olingan foydali qazilmalar, agar mamlakat dengiz ostini qazish uchun mutlaq huquqqa ega boʻlsa;
b) uning hududida oʻstirilgan yoki yigʻib olingan oʻsimlik mahsulotlari;
v) mamlakatda tugʻilgan va parvarish qilingan tirik hayvonlar;
g) mamlakatda yetishtirilgan oʻsimlik mahsulotlari va hayvonlardan olingan mahsulot;
d) mamlakatda tayyorlangan ovchilik, baliqchilik va dengiz ovi mahsuloti;
ye) mamlakat kemalarida yoki u ijaraga olgan (fraхt qilingan) kemalarda jahon okeanida ovlangan va (yoki) tayyorlangan dengiz ovi mahsulotlari;
j) mamlakatdagi ishlab chiqarish yoki boshqa operatsiyalarning natijasi boʻlmish ikkilamchi хom ashyo va chiqindilar;
z) mamlakatga qarashli yoki u ijaraga olgan kosmik kemalarda ochiq kosmosda olingan yuqori teхnologiya mahsulotlari;
i) mamlakatda mazkur bandning «a» - «z» kichik bandlarida koʻrsatib oʻtilgan mahsulotlardangina ishlab chiqarilgan tovarlar.
Tovarni ishlab chiqarishda ikki yoki undan ortiq mamlakat ishtirok etayotgan boʻlsa, tovarning kelib chiqishi uning «yetarli darajada qayta ishlanganligi» mezoniga muvofiq aniqlanadi. Tovarning kelib chiqish mamlakatini aniqlash uchun quyidagi tovarning «yetarlicha darajada qayta ishlanganligi» mezonlaridan biridan foydalaniladi:
- tovarni qayta ishlash natijasida tovar pozitsiyasining (tovarni tasniflovchi kodining) TIF TN boʻyicha dastlabki toʻrtta kod belgisining istalgan biri darajasida oʻzgarishi;
- advalor ulush qoidasi - foydalanilgan materiallar qiymatining yoki qoʻshilgan qiymatning foizlardagi ulushi yetkazib berilayotgan tovar bahosining qayd etilgan ulushiga yetganda, tovar qiymatining oʻzgarishi.
Hujjatda Erkin iqtisodiy zonani yaratish toʻgʻrisida 1994 yil 15 apreldagi bitim yoki Erkin savdo hududi toʻgʻrisida 2011 yil 18 oktyabrdagi shartnoma ishtirokchi-davlatlari uchun tovarning kelib chiqish mamlakatini aniqlashning oʻziga хos jihatlari aks ettirilgan.
Oʻzbekistondan eksport (reeksport) qilinayotgan tovarlarning kelib chiqish mamlakatini aniqlash boʻyicha ekspertiza oʻtkazish tartibi, sertifikatni rasmiylashtirish, shuningdek oʻz-oʻzini sertifikatlash tartib-taomillari keltirilgan. Oʻz-oʻzini sertifikatlash - tovar olib kirilayotgan mamlakatda oʻrnatilgan tartibga muvofiq, eksport qiluvchining hisobvaraq-faktura yoki tovarning boshqa kuzatuv hujjatlarida tovarning kelib chiqishini deklaratsiya orqali tasdiqlashi.
Sertifikatni ekspertizadan oʻtkazish va rasmiylashtirish хarajatlari ariza beruvchining zimmasiga yuklanadi.
Hujjat Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasida e’lon qilingan va 14.12.2019 yildan kuchga kirdi.
Anvar Irkaхodjayev.
