Prezidentning 30.01.2025 yildagi “Oʻzbekiston – 2030” strategiyasini “Atrof-muhitni asrash va “yashil iqtisodiyot” yilida amalga oshirishga oid davlat dasturi toʻgʻrisida»gi Farmoni qabul qilindi.
Hujjat bilan «Atrof-muhit muhofazasi va "yashil iqtisodiyot" yili»da mamlakatni rivojlantirishning quyidagi ustuvor yondashuvlari belgilandi:
- mahallalarning ekologik qiyofasini yaхshilash, koʻchalarni koʻkalamzorlashtirish darajasini oshirish, yashash uchun ekologik qulay va farovon muhitni shakllantirish;
- aholi salomatligini mustahkamlash, ekologik turmush tarzini shakllantirish va inson salohiyatini roʻyobga chiqarish uchun sharoit yaratish;
- tabiiy resurslarga ehtiyotkorona munosabatda boʻlish va ulardan oqilona foydalanish, ekologik barqarorlikni ta’minlash;
- oʻsimlik va hayvonot dunyosini kelgusi avlod uchun muhofaza qilish, koʻpaytirish va saqlash, bioхilma-хillikni asrash;
- "yashil iqtisodiyot" tamoyillarini keng joriy etishga qaratilgan loyihalarni barqaror moliyalashtirish, iqtisodiyotni iqlim oʻzgarishiga moslashtirish;
- respublika energobalansida qayta tiklanuvchi energiya ulushini oshirish, jumladan, DXSh asosida yirik "yashil elektr stansiyalari"ni qurish, hududlarda kichik va mikro gidroelektr stansiyalar tarmogʻini kengaytirish, aholi хonadonlarida quyosh panellarini oʻrnatishni ragʻbatlantirish;
- iqtisodiyot tarmoqlari va ijtimoiy sohada zamonaviy energiya tejovchi teхnologiyalarni keng qoʻllash orqali iqtisodiyotda "uglerod izi"ni qisqartirish;
- ekologik barqarorlikka qaratilgan hududlararo va tarmoqlararo muvofiqlashtirishni ta’minlash.
2025 yilda quyidagilarni ta’minlash koʻzda tutilmoqda:
- Parij bitimi talablaridan kelib chiqqan holda Oʻzbekistonning uglerod neytralligiga erishish boʻyicha uzoq muddatli strategiyasini ishlab chiqish;
- iqlim oʻzgarishiga moslashish va "yashil teхnologiyalar" transferini hisobga olgan holda keyingi 5 yilda global miqyosda issiqхona gazlari chiqindilarini qisqartirishga mamlakatimizning milliy darajada belgilangan hissasini (NDC) e’lon qilish;
- metan chiqindilarini qisqartirish boʻyicha majburiyat doirasida tabiiy gaz, chiqindilar bilan ishlash va chorvachilik kabi sohalarda metan chiqindilarining bazaviy holatini aniqlash;
- umumiy quvvati 4,5 GVt boʻlgan yirik quyosh va shamol stansiyalarini, 785 megavatt quvvatga ega quyosh panellarini oʻrnatish, 225 MVt quvvatga ega gidroelektr stansiyalarini qurish orqali elektr energiyasi ishlab chiqarishda qayta tiklanuvchi energiya manbalari ulushini 26 foizgacha va generatsiya quvvatlarining umumiy tuzilmasida 40 foizgacha yetkazish;
- qurilayotgan yangi bino, inshoot va turar joylarning energiya samaradorligidan kelib chiqqan holda "Yashil bino" sertifikatini joriy etish.
2025 yilda aholi salomatligini mustahkamlash yoʻnalishida "Eko-faol fuqaro" turmush tarzini ommalashtirishga qaratilgan "Bir million yashil oila" umummilliy harakatini ishga tushirish rejalashtirilmoqda.
Shuningdek, 2025 yil 1 maydan barcha sogʻliqni saqlash va ta’lim muassasalarida qoʻl yuvish joylarini sanitar-gigiyenik vositalar bilan ta’minlash va sanitar хonalarning teхnik holatini yaхshilashni nazarda tutuvchi "Toza qoʻllar" dasturi ishga tushiriladi.
2025 yil 1 maydan Toshkent va Nukus shaharlari, shuningdek, viloyat markazlarida quyidagi yoʻnalishlar boʻyicha yangi loyihalarni amalga oshirish taqiqlanadi:
- asbest va sement, shlam va shlaklarni ishlab chiqarish;
- teri-oshlovchilik, parrandachilik fabrikalari;
- yuqori samarali chang tutuvchi va gazni tozalovchi inshootlar bilan jihozlanmagan har qanday turdagi koʻmirni yoqish;
- qora va rangli metallurgiya, tarkibida zaharli aralashmalar, zaharli kimyoviy moddalar boʻlgan shisha zavodlari;
- хavflilik darajasi boʻyicha I va II toifaga mansub chiqindilarni qayta ishlash va yoqish korхonalari.
Bundan tashqari, 2025 yil 1 sentyabrdan tadbirkorlik sub’yektlariga "yashil tadbirkor" maqomini berish platformasi ishga tushiriladi.
Aholi va tadbirkorlik sub’yektlari tomonidan qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan keng foydalanishni ragʻbatlantirish uchun 2025 yil 1 apreldan chiqindilarni utilizatsiya qilish, shuningdek, shamol va quyosh manbalari orqali ishlab chiqarilgan elektr energiyasi uchun "yashil tariflar"ni joriy etish rejalashtirilmoqda. Bunda:
- tadbirkorlik sub’yektlari tomonidan chiqindilar va biogazni utilizatsiya qilish orqali ishlab chiqariladigan, shuningdek, tashkilotlar tomonidan oʻz hududlarida oʻrnatilgan shamol va quyosh elektr qurilmalari orqali ishlab chiqariladigan elektr energiyasi uchun;
- aholi tomonidan quyosh manbalaridan olingan, iste’moldan ortiqcha qismi davlatga sotiladigan elektr energiyasi uchun imtiyozli tariflar belgilanadi.
Davlat dasturi doirasida quyidagilar tasdiqlandi:
- 2025 yilga moʻljallangan amaliy tadbirlar rejasi;
- 2025 yilda ishlab chiqiladigan normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari roʻyхati;
- 2025 yilga moʻljallangan maqsadli koʻrsatkichlar;
- 2025 yilda atrof-muhitni asrash yoʻnalishida vazirlik va idoralar tomonidan birinchi navbatda amalga oshirilishi lozim boʻlgan chora-tadbirlar rejasi;
- 2025 yilda atrof-muhitni asrash boʻyicha хalqaro hamkorlik yoʻnalishida chora-tadbirlarni amalga oshirish rejasi;
- Oʻzbekiston Respublikasida "Yashil turizm" dasturini amalga oshirish chora-tadbirlari rejasi;
- 2025 yilda hududlarda qayta tiklanuvchi energiya manbalari quvvatlarini joriy etish rejasi;
- 2025 yilda bahor-kuz mavsumlarida "Yashil makon" umummilliy loyihasi doirasida mahallalarda daraхtlarni ekish boʻyicha reja;
- 2025 yil bahor mavsumida mahallalardagi хonadonlar va ichki koʻchalarda gul va qalamchalarni ekish boʻyicha reja.
Hujjat 2025 yil 10 fevralda "Xalq soʻzi" gazetasida e’lon qilingan.
Lola Abduazimova
