Интизомий жазо қўллашнинг ўзига хос жиҳатларини меҳнат ҳуқуқи бўйича «Норма» эксперти Ленара ХИКМАТОВА тушунтирди:
- Айнан битта ножўя хатти-ҳаракат учун ходимни мукофотдан маҳрум қилиш ва ҳайфсан эълон қилиш мумкинми?
- Ҳаммаси меҳнат интизомини бузган ходимни мукофотдан маҳрум қилиш сифатидаги таъсир кўрсатиш чораси ташкилотнинг локал норматив ҳужжати – жамоа шартномаси, мукофотлаш тўғрисидаги низом ва ҳ.к.да назарда тутилганлигига боғлиқ. Бунинг устига, фақат мазкур локал ҳужжатда уни бутунлай тўламаслик ёки миқдорини камайтириш мумкин бўлган аниқ қоида ва шартлар ёзилган тақдирда мукофотни тўламаслик мумкин.
Сўндирилмаган интизомий жазо мавжуд бўлган тақдирда муайян давр учун мукофот тўланмаслиги локал тартибда белгиланган бўлса, ходимни – ҳайфсан, жарима ёки ишдан бўшатиш кўринишидаги жазога қўшимча равишда – мукофотдан маҳрум қилишга рухсат берилган. Бу меҳнат қонунчилигини бузиш ҳисобланмайди, сабаби мукофотлаш шартларини компания мустақил равишда белгилайди.
МКнинг 153-моддасидан келиб чиқиб, меҳнат ҳақи шакли ва тизимлари, мукофотлар, қўшимча тўловлар, устамалар, рағбатлантириш тарзидаги тўловлар жамоа шартномаларида, шунингдек иш берувчи томонидан касаба уюшмаси қўмитаси ёки ходимларнинг бошқа вакиллик органи билан келишиб қабул қилинадиган бошқа локал ҳужжатларда белгиланади. Шу тариқа, қонун иш берувчига фақатгина меҳнат жамоаси фикрини инобатга олиш зарурати билан чекланган, ўзининг мукофотлаш тизимини барпо этиш бўйича деярли тўлиқ эркин ҳаракатларни тақдим этган.
Мукофотдан маҳрум қилиш имкониятини Ички меҳнат тартиби қоидаларида ҳам белгилаш мумкин. Масалан, Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги томонидан тасдиқланган Намунавий ички меҳнат тартиби қоидаларида тегишли бандда (3.10-банд) бундай дейилади: “Ходимларга меҳнат интизомини бузганлик учун интизомий жавобгарликдан ташқари, локал ҳужжатлар билан бошқа таъсир кўрсатиш чоралари қўлланилиши мумкин (мукофотдан, йиллик иш якунига кўра бериладиган қўшимча рағбатлантириш тўловларидан тўлиқ ёки қисман маҳрум қилиш).
Агар ходим меҳнат интизомини бузган бўлса, битта буйруқ билан ходимга интизомий жазо бериш ва уни мукофотдан маҳрум қилиш мумкин. Буйруқни эркин шаклда расмийлаштириш мумкин, қонун ҳужжатлари бундай ҳужжатнинг бирхиллаштирилган бланкасини ўз ичига олмаган. Намунага қаранг.
Бунда унутмангки, мукофотдан маҳрум қилиш – интизомий жазо тури эмас, балки ходимга мустақил таъсир кўрсатиш чорасидир.
Buxgalter.uz да батафсил ўқинг.
