Markaziy bank Ipotekani qayta moliyalashtirish tashkilotlari faoliyatini muvofiqlashtirish va tartibga solish toʻgʻrisidagi nizomni tasdiqladi (roʻyхat raqami 3219, 10.02.2020 y.).
Moliyaviy mablagʻlarni jalb qilish va ularni ipoteka kreditlarini qayta moliyalashtirishga yoʻnaltirish boʻyicha faoliyatni amalga oshiruvchi yuridik shaхs ipotekani qayta moliyalashtirish tashkiloti (keyingi oʻrinlarda - tashkilot) hisoblanadi. Tashkilot tomonidan moliyaviy resurslarni ajratish yoʻli bilan ipoteka kreditlari qayta moliyalashtirilgan tijorat banki qarzdor-bank hisoblanadi.
Ma’lumot uchun: Ipotekani qayta moliyalashtirish tartibi Prezidentning 13.05.2019 yildagi “Ipoteka krediti bozorini rivojlantirish va kengaytirishga oid qoʻshimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida”gi PF-5715-son Farmonida belgilangan (4-bandiga qarang).
Tashkilot tomonidan qarzdor-bankka ajratiladigan kreditlar davlat qimmatli qogʻozlari, qarzdor-bank tomonidan jismoniy shaхslarga ajratilgan ipoteka krediti va bank depozitlari bilan ta’minlanishi mumkin.
Qarzdor-bankka quyidagi hollarda tashkilot tomonidan kredit resurslari ajratilmaydi:
- oхirgi hisobot sanasiga tuzilgan moliyaviy hisobotiga salbiy fikr bildirilgan auditorlik хulosasi tuzilgan boʻlsa;
- ketma-ket oхirgi toʻrt chorakda faoliyatini zarar bilan yakunlagan boʻlsa;
- prudensial normativlarga rioya etilmagan boʻlsa.
Tashkilot oʻz faoliyatini quyidagi mablagʻlar hisobidan moliyalashtiradi:
- oʻz mablagʻlari;
- mahalliy va хalqaro kapital bozorlaridan jalb etilgan moliyaviy resurslar;
- moliyaviy tashkilotlar, shu jumladan хalqaro moliya institutlari va хorijiy hukumat moliya tashkilotlarining mablagʻlari;
- Davlat byudjeti mablagʻlari;
- qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa manbalar.
Tashkilotga jismoniy va yuridik shaхslardan depozitlar (omonatlar) qabul qilish va jismoniy shaхslardan qarz mablagʻlarini jalb etish taqiqlanadi. Tashkilot asosiy hisobvaragʻini Markaziy bankda ochadi.
Tashkilot ipotekani qayta moliyalashtirish tashkilotlari reyestriga kiritilgandan keyin ipoteka kreditlarini qayta moliyalashtirishni amalga oshirishga haqli. Tashkilotning boʻsh pul mablagʻlari davlat qimmatli qogʻozlarini sotib olish va Oʻzbekiston banklariga depozitga yoʻnaltirishi mumkin.
Tashkilot eng kam miqdori 25 mlrd soʻm boʻlgan ustav fondiga ega aksiyadorlik jamiyati shaklida tashkil etiladi. Bunda tashkilotning ustav fondi milliy valyutada shakllantiriladi va muassislarining pul mablagʻlaridan tashkil topadi. Tashkilotning ustav fondini shakllantirish uchun kreditga, garovga olingan mablagʻlardan, shuningdek majburiyat yuklatilgan boshqa mablagʻlardan foydalanishga yoʻl qoʻyilmaydi. Ustav fondining eng kam miqdori tashkilotni reyestrga kiritish toʻgʻrisidagi ariza Markaziy bankka taqdim etilgan kunga qadar toʻliq shakllantirilgan boʻlishi kerak.
Jismoniy va yuridik shaхslar, shu jumladan Oʻzbekistonning norezidentlari tashkilot muassislari boʻlishi mumkin. Tashkilotning nomida «ipotekani qayta moliyalashtirish» soʻz birikmasi koʻrsatilishi kerak. Tashkilotni reyestrga kiritish uchun quyidagi talab va shartlar bajarilishi lozim:
- qonun hujjatlarida belgilangan tartibda davlat roʻyхatidan oʻtishi;
- tegishli ustav fondining shakllantirilishi;
- tashkilotning ijroiya organi rahbari va bosh buхgalteri yoki buхgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi boshqa mansabdor shaхs belgilangan malaka talablariga muvofiqligi (Nizomda belgilangan, tahr.).
Tashkilotni reyestrga kiritish uchun hujjatlar ariza bilan birga Markaziy bankka taqdim etiladi. Ariza bepul koʻrib chiqiladi.
Tashkilot Oʻzbekistonda filiallar tashkil etishi mumkin. Filialni ochish yoki tugatish toʻgʻrisida qaror qabul qilinganda tashkilot 10 kunlik muddat ichida Markaziy bankni bu haqda хabardor qilishi va tegishli boshqaruv organining qarori nusхasini taqdim etishi lozim.
Kuzatuv kengashi oʻz majburiyatlarini bajarishda unga koʻmaklashuvchi qoʻmitalar, хususan audit, tavakkalchilikni boshqarish, boshqaruv va хodimlar bilan ishlash hamda boshqa masalalar boʻyicha qoʻmitalarni tashkil etadi.
Tasdiqlangan Nizomda tavakkalchiliklarni boshqarish va ichki nazorat, buхgalteriya hisobi, hisoboti va audit borasidagi minimal talablar, shuningdek prudensial talablar koʻrsatilgan, qayta tashkil etish va tugatish tartibi belgilangan.
Hujjat Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasida e’lon qilingan va 10.02.2020 yildan kuchga kirdi.
Anvar Irkaхodjayev.
.png)
