Яқинда порталимизда Вазирлар Маҳкамасининг «Ўзбекистон Республикасида фискал маълумотлар оператори фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги (ФМО) қарори лойиҳасининг шарҳи[1] тақдим этилганди. Ўзбекистон ҳар бир урилган чек ҳақидаги маълумотларни онлайн режимида солиқ органларига узатувчи НКМ тизимига ўтмоқда (онлайн НКМ)[2].
Муҳим ўзгартириш – бу НКМни Интернетга мажбурий улаш ва НКМда фискал тўплагични ўрнатиш кўринишидаги техник норма[3]. Биз учун бу янги тизим. Бошқа давлатларда ушбу тизим қандай ишлаётгани ҳақида билиш қизиқ бўлса керак. Онлайн НКМнинг Россия Федерацияси ва Қозоғистонда жорий этилиши мисолида қуйидаги шарҳни эътиборингизга ҳавола этамиз.
|
Кўрсаткичлар
|
Россия |
Қозоғистон |
Ўзбекистондаги лойиҳа |
|
Онлайн НКМни жорий этишнинг муддатлари қандай? |
Россия Федерациясининг Қонуни (03.07.16 йилда қабул қилинган) қуйидаги муддатларни белгилади: –01.02.17 йилдан – янги онлайн НКМларни рўйхатдан ўтказиш; –01.07.17 йилдан – корхоналарда ишлайдиган барча НКМлар фискал тўплагичга эга бўлиши ва Интернетга уланган бўлиши керак; – 01.07.18 йилдан – солиқ солишнинг соддалаштирилган тизимларини қўллайдиган компаниялар (кичик бизнес) янги иш режимига ўтади.
Тизимни жорий этиш даври – 2 йил. |
Қозоғистон Республикасининг Қонуни (10.12.14 йилда қабул қилинган) қуйидаги муддатларни белгилади: – 1.07.15 йилдан бензин, дизель ёқилғиси ва алкоголь сотиш бўйича корхоналар учун; – 1.01.16 йилдан улгуржи савдо корхоналари учун (ускуналар, қурилиш материаллари), чакана савдо корхоналари учун (техника, дастурий таъминот, мебель) ва хизматлар соҳаси учун (кинотеатрлар, сартарошхоналар); – 1.01.17 йилдан қолган тадбиркорлар.
Тизимни жорий этиш даври – 2 йил. |
29.09.17 йилдаги ПҚ-3300-сон қарордаги онлайн НКМ яратиш бўйича топшириқ билан қуйидаги муддатлар белгиланган: – 1.01.18 йилдан 30.03.18 йилгача Тошкент, Нукус шаҳарлари ва вилоятлар марказларида 500 дан 1000 гача онлайн НКМдан фойдаланиш бўйича тажриба лойиҳаси ишга туширилмоқда; – 1.07.18 йилдан Тошкент ва Нукус шаҳарлари ҳамда вилоятлар марказларидаги барча юридик шахслар онлайн НКМдан фойдаланган ҳолда ҳисоб-китобларни амалга оширишлари шарт; – 1.12.18 йилдан Ўзбекистон Республикаси ҳудудида барча юридик ва жисмоний шахслар онлайн НКМни қўллаган ҳолда ҳисоб-китоб қилишлари шарт.
Тизимни жорий этиш даври – 1 йил. |
|
Алоқа бўлмаса, тизим қандай ишлайди?
|
– агар Интернетга уланган бўлса, узатиш дарҳол, кассада чек урилган ватқнинг ўзидаёқ амалга оширилади; – Интернет вақтинча ишламаган тақдирда чек чоп этилади, Интернетга улангандан кейин маълумотлар узатилади; – ФМО сервери билан алоқа 72 соатдан кўп вақт мавжуд бўлмаган тақдирда НКМ тегишли огоҳлантиришдан кейин ишни тўхтатади. |
Лойиҳада акс эттирилмаган. |
|
|
Интернетга уланиш қийинчилик туғдирадиган олис ҳудудларда НКМдан фойдаланишнинг эски схемаси қўлланилади (онлайн эмас). |
Лойиҳа бўйича –марказдан олис ва бориш қийин бўлган ҳамда телекоммуникация тармоқлари билан қамраб олинмаган аҳоли пунктларида амалга ошириладиган фаолият турлари учун НКМдан фойдаланмаган ҳолда ҳисоб-китоб қилиш мумкин. |
||
|
Фискал тўплагични алмаштириш муддати қандай? |
ўрнатилган/рўйхатдан ўтказилгандан кейин 13 ойдан сўнг алмаштирилади. Кичик бизнес учун – алмаштириш муддати 36 ойгача. ФТ янгисига алмаштирилганидан кейин 5 йил мобайнида сақланиши лозим. |
ўрнатилган/рўйхатдан ўтказилгандан кейин 13 ойдан сўнг алмаштирилади. |
лойиҳа бўйича– ўрнатилган/рўйхатдан ўтказилгандан кейин 12 ойдан сўнг алмаштирилади. ФТ янгисига алмаштирилганидан кейин 5 йил мобайнида сақланиши лозим. |
|
Қандай НКМ ва фискал тўплагичлардан фойдаланиш мумкин? |
Солиқ хизмати томонидан юритиладиган НКМ ва ФТ Ягона реестрига киритилганлардан.
|
лойиҳа бўйича – Давлат солиқ қўмитаси (ДСҚ) томонидан юритиладиган НКМ ва ФТ реестрига киритилганлардан. |
|
|
Онлайн НКМнинг қиймати қанча? |
100 АҚШ долларидан 700 АҚШ долларигача*. |
50 АҚШ долларидан 300 АҚШ долларигача*. |
Лойиҳада акс эттирилмаган. |
|
Фискал тўплагичнинг қиймати қанча? |
100 АҚШ долларидан 200 АҚШ долларигача*. |
40 АҚШ долларидан 90 АҚШ долларигача*. |
Лойиҳада акс эттирилмаган. |
|
Модернизация қилишнинг қиймати қанча (прошивка, яъни эски НКМни онлайн НКМ даражасигача модернизация қилиш)? |
35 АҚШ долларидан 170 АҚШ долларигача*. |
50 АҚШ долларидан 105 АҚШ долларигача*. |
лойиҳа бўйича – мавжуд НКМларни модернизация қилиш мумкин. |
|
ФМО хизмати учун абонент тўлови қанча? |
ҳар бир НКМ учун йилига 52 АҚШ доллари* (Интернетга уланиш қийматисиз). |
ҳар бир НКМ учун йилига 4,5 АҚШ доллари* (Интернетга уланиш қийматисиз). |
Лойиҳа бўйича – ФМО хизматлар қийматини Молия вазирлиги билан келишган ҳолда ўзи белгилайди. |
|
Ким ФМО бўлиши мумкин? |
Мазкур фаолиятни амалга ошириш учун лицензия олган ташкилотлар. Бугунги кунга қадар 5 та оператор лицензия олган. |
«Казтелеком» АЖ. |
Лойиҳа бўйича – «Ўзбектелеком» АК ва «Online Technologies Systems» МЧЖ ХК ўртасидаги қўшма корхона. |
* Рубль курси – 1 АҚШ доллари = 58 рубль.
Тенге курси – 1 АҚШ доллари = 332 тенге .
[1] Фискал маълумотлар оператори (ФМО) – фискал маълумотларни қайта ишлаш учун рухсатнома олган ташкилот. Фискал маълумотлар (ФМ) – ҳисоб-китоблар тўғрисидаги маълумотлар (нақд ва электрон тўлов воситалари), шу жумладан, ҳисоб-китобларни амалга оширадиган ташкилот тўғрисидаги, ҳисоб-китобларни амалга оширишда қўлланиладиган НКМ тўғрисидаги маълумотлар.
[2] Онлайн НКМ – фискал тўплагичли (ФТ) назорат-касса машиналари (ФН) бўлиб, улар фискал маълумотлар оператори (ФМО) орқали фискал маълумотларни (ФМ) онлайн режимида солиқ органларига узатишни таъминлайди.
Онлайн НКМ ва оддий НКМ ўртасидаги фарқ – ташқи кўринишидан ФТ НКМдаги амалдаги хотира блокини эслатади. Уланиш учун худди ўша бўлинмадан фойдаланилади. Хотира блокларида маълумотларнинг ўзгармаслигини таъминлаш муҳим ҳисобланган бўлса, ФТда шифрлаш функцияси пайдо бўлди. Сабаби эса оддий: маълумотлар тўғридан-тўғри Интернет орқали солиқ хизматига узатилиши керак. Бу эса маълумотлар маҳфийлигини сақлашга нисбатан юқори таваккалчиликдир.
Онлайн НКМнинг ишлаш тамойили – товар учун олинган нақд пул суммаси НКМга киритилади. НКМдаги маълумотлар онлайн режимида ФМО серверига юборилади, у ерда шакллантирилган назорат чекига ягона рақам берилади. Ягона рақам НКМга келиб тушганидан кейин назорат чеки чоп этилади ва харидорга берилади. ФМО ҳар бир НКМ бўйича кунлик ҳисоботларни солиқ органларига узатади.
[3] Фискал тўплагич (ФТ) – фискал маълумотларни ёзиш, сақлаш, фискал белгилар, расшифровка ва аутентификацияни таъминлайдиган ҳимоя қилиш дастурий воситаси.
